Miasteczko Krajeńskie

Zabytkowy Dworek Koper

Dwór Polski został zbudowany około 1778 roku przez rodzinę Grabowskich.

Jak wiele obiektów na pograniczu, Dworek w Grabównie miał wielu właścicieli polskich i niemieckich. Po zakończeniu II Wojny Światowej Dworek stał opuszczony i niszczał, co zmieniło się w 1982 roku. Wtedy został on kupiony oraz odrestaurowany przez Państwa Jolantę i Leszka Koper. Wysiłek włożony w odrestaurowanie Dworku został uhonorowany przyznaniem II Nagrody Ministra Kultury i Sztuki dla Najlepszego Użytkowania Obiektów Zabytkowych.

Swoje obecne funkcje dworek spełnia od 1984 roku.

W tym czasie w części parterowej została otwarta restauracja, która w chwili obecnej słynie w całej okolicy z wyśmienitych potraw, zaspokajających nawet najbardziej wybrednych smakoszy.

Na początku lat 90-tych XX stulecia w Dworku Koper uruchomiona została również galeria sztuki, w której można obejrzeć dzieła dawnych i współczesnych malarzy.

Przy bramie wjazdowej do Dworku znajduje się tablica pamiątkowa, poświęcona pamięci naszego wielkiego patrioty – Michała Drzymały, który przez ostatnie lata swojego życia mieszkał w Grabównie. Tablica pamiątkowa została ufundowana przez mieszkańców powiatu Wyrzyskiego – zlikwidowanego w 1975 roku po reformie administracyjnej państwa polskiego.

Adres: Grabówno 36, 89-350 Miasteczko Krajeńskie

e-mail info@dworek-koper.pl

tel. 067 287 41 28

strona internetowa http://dworek-koper.pl/

Technikum Rolnicze im. Michała Drzymały w Brzostowie

Podczas II wojny światowej pałac, w którym do dzisiaj funkcjonuje szkoła, został bardzo zniszczony. Kilka lat potrzebowano, aby doprowadzić go do stanu używalności. Jednak zaraz po wojnie, nie zważając na trudne warunki panujące w budynku, powołano szkołę. We wrześniu roku 1945 na mocy zarządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w brzostowskim pałacu poobszarniczym powstała szkoła, której nadano nazwę Powiatowej Żeńskiej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego, a jej kierownikiem została J. Strachalska. W szkole zatrudnienie znalazło 6 nauczycielek, które uczyły 12 uczennic pochodzących z okolicznych wsi i posiadały 7 klas szkoły podstawowej lub ukończoną gminną szkołę rolniczą. Wszystkie miały po 17 lat. Program nauczania obejmował zdobyta już wiedzę, naukę bieżącego materiału przewidzianego w programie nauczania oraz zajęcia praktyczne. W ramach tych zajęć uczennice poznawały następujące działy: szycie, hodowlę, porządki, kuchnie, prace w ogrodzie.                   

Mimo, iż rozpoczęto naukę w szkole prace remontowe cały czas trwały. Budżet szkoły był bardzo skromny. Zajęcia edukacyjne prowadzone były w zaadoptowanej jednej sali lekcyjnej. Oprócz tego, warsztat edukacyjny stanowiło gospodarstwo rolne o powierzchni 76 ha, na którym wspólnie ze szkoła gospodarowało 3 parcelantów, płacących za to czynsz dzierżawczy. Działalność kulturalna szkoły została zapoczątkowana od razu.       Już w roku powstania, zorganizowano dożynki, wystawy prac wykonanych przez uczennice, odbywały się zabawy taneczne, zaczęła funkcjonować biblioteka szkolna,
a także rozpoczęto prowadzenie kroniki.

GIMNAZJUM ŻEŃSKIE GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO

W kolejnym roku szkolnym zmieniono nazwę szkoły na Gimnazjum Żeńskie Gospodarstwa Wiejskiego, w którym nauka trwała 3 lata. W tym czasie naukę pobierały 43 uczennice, u których stwierdzono duże braki edukacyjne. Dziewczęta te pochodziły także z pobliskich miejscowości takich jak: Grabówno, Pobórka Mała, Jeziorki, ale także    z dalszych stron jak: Świecie, Lipno, Tuchola, Sępólno, Chełmno. Przekrój wiekowy: 13-18 lat. Program nauczania w gimnazjum obejmował zarówno przedmioty ogólne takie jak: język polski, historia, matematyka, chemia jak i specjalistyczne: zoologia, botanika, zajęcia praktyczne. Natomiast kl. II i III miały jeszcze obowiązkowe dwa działy: żywienie rodziny i zaopatrzenie rodziny w odzież. Zajęcia praktyczne uczennice odbywały na terenie gospodarstwa szkolnego. Od listopada 1947 roku dyrektorem szkoły była Wiktoria Kotnis. W miarę upływu czasu odbudowano pałac wraz z przylegającymi budynkami gospodarczymi. Dzięki temu, po przebudowaniu poobszarniczej wozowni powstał 25 osobowy internat. Ilość miejsc była wystarczająca, gdyż część uczennic dochodziła do szkoły. W 1948/49 przemianowano szkołę na Liceum Rolno – Gospodarcze I stopnia. Liczba uczennic wciąż rosła, a w tym roku wyniosła aż 93 osoby. W 1949 roku szkolne mury opuściły 24 uczennice, które uprawnione były do prowadzenia większych gospodarstw rolnych, zakładów związanych z gospodarstwem wiejskim oraz działalności społeczno-gospodarczej.

TECHNIKUM RACHUNKOWOŚCI ROLNEJ

Zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, o konieczności zmiany sieci licealnych szkół rolniczych, 1 września 1949 roku Liceum Rolniczo – Gospodarcze przekształcono na Liceum Rachunkowości Rolnej, w którym nauka trwała 4 lata. Naukę w „technikum” szkoła zaczęła dopiero w roku szkolnym 1951/52 zgodnie z uchwałą Prezydium Rządu, kiedy to w całym kraju powołano technika na miejsce liceów. Źródło naboru w tych latach stanowiła już zarówno młodzież żeńska, jak i męska. Stale zwiększająca się liczba uczniów wymusiła przystosowanie dla nich szkoły i internatu. Celem nauki w Technikum Rachunkowości Rolnej było przygotowanie teoretyczne  i praktyczne młodzieży oraz poznanie najnowszych zdobyczy nauki i techniki rolnej. Uczono także zasad księgowania. Szkoła zaangażowana była w poradnictwo rolne poprzez organizowanie różnego rodzaju spotkań, wykładów, szkoleń dla pracowników gospodarstwa szkolnego i nie tylko. Z biegiem czasu zwiększała się liczba uczniów, co rodziło problemy kadrowe. W tym okresie naukę pobierało 110 uczniów, których edukacją zajmowało się tylko 8 nauczycieli. W związku z tym nauczyciele byli przeciążeni zajęciami, a poza tym nie zawsze mieli właściwe przygotowanie do nauczania. Absolwenci Technikum Rachunkowości Rolnej kierowani byli do pracy w PGR-ach, Rolniczych Spółdzielniach Produkcyjnych, bądź innych państwowych zakładach rolniczych. Praktyki rolne uczniowie odbywali na gospodarstwie szkolnym, choć nie stanowiło ono wzorcowej bazy dydaktycznej.
W czasie swego istnienia od 1.IX.1949 roku do 30.IX. 1957 roku Technikum Rachunkowości Rolnej w Brzostowie ukończyło 166 uczniów zdobywając tytuł technika.

TECHNIKUM ROLNICZE

W wyniku przemian społeczno – gospodarczych w kraju, w roku szkolnym 1954/55 szkoła w Brzostowie uległa ponownej reorganizacji i została przemianowana na Technikum Rolnicze. Pierwsi absolwenci Technikum Rolniczego, w liczbie 12 osób, opuścili szkołę w czerwcu 1959 roku. W tym czasie miały też miejsce 2 pożary w pałacu. Pierwszy bardzo groźny wybuchł dnia 7/8 grudnia 1964 roku i zniszczył część lewego skrzydła gmachu oraz holu. Rozmiary zniszczeń były na tyle duże, iż uniemożliwiły na pewien czas naukę. Drugi pożar – mniejszy – wybuchł w lipcu 1965 roku. Ogień pojawił się w kancelarii gdzie spłonęło cześć mebli i sufit. Straty okazały się niewielkie.
W tym okresie w historii szkoły, echem odbiło się wydarzenie związane z nadaniem szkole imienia Michała Drzymały – bohatera walczącego o polskość w okresie zaboru pruskiego. W 1968 roku Rada Pedagogiczna zaakceptowała projekt jednego
z nauczycieli (Mieczysława Betowskiego), by na patrona szkoły przyjąć Michała Drzymałę. Wystosowano więc odpowiednie pismo do departamentu Rolnictwa. Pozytywna odpowiedź nadeszła 3 lutego 1969 roku. Sama uroczystość nadania szkole imienia Michała Drzymały odbyła się 22 listopada 1969 roku w obecności przedstawicieli ówczesnych władz państwowych i partyjnych województwa bydgoskiego, powiatu wyrzyskiego i gromady Miasteczko Krajeńskie. Podczas tej uroczystości odczytano okolicznościowy referat, dokument Ministerstwa Rolnictwa o nadaniu szkole imienia, odsłonięto urzędową tablicę przy głównym wejściu do szkoły oraz złożono kwiaty przed tablicą i na grobie Michała Drzymały w Miasteczku Krajeńskim. Od kwietnia 1994 roku obchody Dnia Patrona szkoły na stałe włączono do kalendarza imprez szkolnych.
W roku szkolnym 1974/75 po raz pierwszy do matury przystąpiły dwie klasy tj. klasa V technikum 5 – letniego i klasa III technikum 3 – letniego. 1 września stan uczniów wynosił 210, w tym 152 osoby mieszkały w internacie szkolnym. W 1984/85 roku szkolnym nauczycielka mgr inż. Ruth Kapczyńska została powołana na stanowisko zastępcy dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych w Brzostowie. W tym też roku z inicjatywy pani Ruth Kapczyńskiej powstało Liceum Rolnicze o kierunku Wiejskie Gospodarstwo Domowe, przemianowane później na Technikum Żywienia i Gospodarki Żywnościowej. W tym również roku (1985) przywrócono w Zespole Szkół Rolniczych w Brzostowie działalność Technikum Rolniczego dla pracujących, kształconych w trybie zaocznym. Z powodu braku chętnych jej działalność zawieszono do roku 1995. 1 września 1989 roku obowiązki dyrektora przejęła pani mgr inż. Ruth Kapczyńska. Dzięki jej inicjatywie w czerwcu 1991 roku zorganizowano zjazd z okazji 45-lecia szkoły. W 1992 roku w szkole powstała pierwsza pracownia informatyczna sfinansowana m.in. przez Komitet Rodzicielski, dzięki temu wprowadzono do przedmiotów nauczania przedmiot – informatykę. W kolejnych latach, szkoła pozyskiwała fundusze na rozbudowę i unowocześnienie pracowni z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Z funduszy tych niejednokrotnie prowadziła różnego rodzaju kursu dla okolicznych rolników. W tych latach powstały również inne pracownie: krawiecka, higieny
i żywienia. Otrzymana dotacja z agencji, pozwoliła na wyposażenie ich w nowoczesny sprzęt gospodarstwa domowego. 1989/90 roku, po wieloletniej przerwie wznowiono naukę w zasadniczej szkole rolniczej, wprowadzając nauczanie szerokoprofilowe. Ten typ nauczania wprowadzono później także do technikum rolniczego. Po długoletniej przerwie wznowiono w 1992 roku naukę w 3-letnim wieczorowym technikum szerokoprofilowym dla pracujących, a w roku 1995/96 przyjęto słuchaczy do pierwszej klasy technikum rolniczego szerokoprofilowego.

Źródło: kronika – Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Brzostowie (ckrbrzostowo.pl)

Kaplica grobowa Rodziny Rosenau

W 1795 roku właściciel Brzostowa i Miasteczka Krajeńskiego Peter Arndt wybudował pierwszy w tym miejscu kościół i utworzył w Brzostowie parafię ewangelicką. Taka parafia istniała już w Grabównie, a w Miasteczku Krajeńskim – również za sprawą Petera Arndta –był ewangelicki dom modlitwy.

            Następnie właścicielami Brzostowa i przyległych ziem byli: od 1830 roku Anna Wustenberg, od 1836 roku Luis Staendert z Halle, od około 1845 roku Ferdynand Rosenau, a od 1875 roku Otto Rosenau. To właśnie rodzina Rosenau wybudowała pod koniec XIX wieku zespół pałacowo – parkowy otoczony 11 hektarowym parkiem w południowo – zachodniej części Brzostowa (dzisiaj znajduje się tam szkoła rolnicza).

Pierwszy kościół spłonął od uderzenia pioruna, dlatego wybudowano nowy, masywny kościół z czerwonej cegły, który w 1873 roku poświęcono. W 1896 roku parafia w Brzostowie liczyła 1.472 wiernych, głównie narodowości niemieckiej – wówczas ziemie te należały do Królestwa Prus już od I rozbioru Polski w 1772 roku.

            W 1890 roku majątek brzostowski nabył Otto Berlinicke, którego większość odsprzedał Niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej. Wówczas wydzielono parcele, na których osiedliło się 120 rolników i rzemieślników narodowości niemieckiej (Nowe Brzostowo). Po bankructwie majątek trafił w ręce księdza Kazimierza Malińskiego z Poznania, który utworzył w Brzostowie ośrodek filantropijno – wypoczynkowy dla dzieci, młodzieży i kleryków. Następnie pod koniec życia księdza majątek (około 100 hektarów) został przejęty za długi przez Wacława Popiela, który był jego ostatnim właścicielem (zginął w obozie Stutthof).

            Po I i II wojnie światowej mieszkający na tych terenach Niemcy praktycznie w całości wyemigrowali. Pozostawili tu dobytek wielu pokoleń, m.in.: cmentarze i kościoły, które opustoszałe niszczały. Kościół w Brzostowie został zburzony w 1972 roku - 99 lat od jego poświęcenia.

Dzisiaj dzięki pracy Stowarzyszenia Zjednoczeni dla Gminy Miasteczko Krajeńskie jeszcze niedawno zaniedbany teren wokół kaplicy i kościoła został uporządkowany  i cieszy się dużo ilością odwiedzających turystów.

Źródło: „Dzieje Miasteczka Krajeńskiego” Wojciech Boiński, Poznań 2020.

Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Miasteczku Krajeńskim

Data powołania: XVI wiek                                                                           

Wyznanie: katolickie

Diecezja: bydgoska

Kościół: katolicki

Dekanat: Wysoka

Kościół: Podwyższenia Krzyża Świętego

Adres: ul. Piotra Skargi7, 89-350 Miasteczko Krajeńskie

Proboszcz: ks. Błażej Kownacki

strona internetowa: https://parafiamiasteczko.pl/

Budynek Szachulcowy w Miasteczku Krajeńskim

Adres: pl. Wolności 13

Czas powstania: 1850-51

Parafia pw. św. Antoniego z Padwy w Grabównie

W 1512 roku Grabówno należało do parafii w Brzostowie. W 1766 roku mieszkało w nim 30 katolików i 138 ewangelików. W 1782 roku istniała już parafia protestancka, a w 1857 roku powstała pierwsza niemiecka szkoła. W 1873 roku wybudowany został kościół ewangelicki, który po wojnie przyjęli katolicy. Jednak dopiero w 1974 roku powstała przy nim nowa parafia pw. św. Antoniego z Padwy.  

Grabówno 62, 89-350 Miasteczko Krajeńskie

tel. 67 287 41 50

e-mail: parafiagrabowno@op.pl