O wilkach słów kilka – czyli co robić, gdy je spotkasz

Co zrobić, gdy spotkasz wilka?

Dzisiaj wilki zamieszkują praktycznie każdy większy kompleks leśny na terenie naszego województwa. Wilcze grupy rodzinne spotkać można w Puszczy Noteckiej, Puszczy Drawskiej, Puszczy Zielonce czy Borach Krajeńskich – co nie oznacza, że jedynie w tych miejscach widywać można te drapiezniki. Z uwagi na duże zdolności migracji, wilki można spotkać również poza zwartymi kompleksami leśnymi. Szczególnie młode osobniki opuszczające swoje grupy w poszukiwaniu partnerów i nowych terytoriów, mogą pojawiać się  także w obszarach mozaiki pól uprawnych i lasów.

Temat sąsiedztwa z wilkami porusza opracowanie "Po sąsiedzku z wilkami" autorstwa Sabiny Nowak i Robert W. Mysłajek, które jest nieodpłatnie dostępne na stronie:
https://www.polskiwilk.org.pl/images/pliki/Po_sasiedzku_z_wilkami.pdf

Co zrobić, kiedy zaobserwujemy wilka będąc na spacerze w lesie?

Przede wszystkim należy zachować spokój. Wilk nie stanowi zagrożenia dla człowieka. Zazwyczaj spotkania z wilkami trwają kilka, kilkanaście sekund. Gdy tylko drapieżnik zorientuje się, że ma do czynienia z człowiekiem, odejdzie w drugą stronę. Ponadto wbrew fałszywym opiniom, samice wilków nie bronią młodych, więc nie należy obawiać się ataku wilka na człowieka w przypadku spotkania wilczych szczeniąt.

Zaniepokojenie mieszkańców w miejscach, w których po kilkudziesięciu latach pojawiły się wilki, jest zrozumiałe, biorąc pod uwagę medialne, emocjonalne informacje, podsycane sensacyjnymi zdjęciami zagryzionych zwierząt. Jednak pamiętajmy, że wilki to zwierzęta płochliwe, z natury unikające kontaktu z człowiekiem. Ponadto nie powinny dziwić sytuacje, w których odnajdywane są w lesie szczątki ofiar wilczego polowania. Wilk jest drapieżnikiem i jego naturalnym pokarmem są dzikie ssaki kopytne.

W zmienionym przez człowieka środowisku, dzikie zwierzęta, aby przetrwać, musiały się nauczyć żyć obok nas. Pewien poziom tolerowania obecności i aktywności człowieka, infrastruktury oraz pojazdów przez wilki jest procesem adaptacyjnym tego gatunku. Dopóki wilki utrzymują określony dystans i nie wykazują bezpośredniego zainteresowania ludźmi, nie należy podejmować żadnych interwencji.

Wilki najczęściej są płochliwe i unikają kontaktu z ludźmi, nawet, jeśli zbliżają się do siedzib ludzkich, to jest to przejaw ich naturalnego instynktu, którym kierują się w poszukiwaniu jedzenia. Najczęściej, jeśli podchodzą w nocy w pobliże siedzib, to ludzie nawet o tym nie wiedzą. Jednak wilki, podobnie jak każde inne dzikie zwierzęta, mogą zachować się nieobliczalnie, jeśli są wystraszone, chore  lub zranione, a szczególnie wówczas, gdy zostaną oswojone – dokarmiane i przyzwyczajane do pobytu blisko siedzib ludzkich.

Dlatego należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• Nigdy nie dokarmiaj wilków, nawet jeśli zwierzęta wyglądają na wychudzone i wymagające pomocy. Powiadom o ich obecności właściwą Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, pobliskie nadleśnictwo lub skontaktuj się ze Stowarzyszeniem dla Natury "Wilk".
• Mieszkając w pobliżu lasu, przetrzymuj odpadki spożywcze w szczelnych pojemnikach z pokrywami. Resztki żywności pozostawione na kompoście poza ogrodzeniem posesji, w szczególności kawałki mięsa i wędlin, mogą zwabiać wilki. Zainstalowanie oświetlenia z czujnikami ruchu w pobliżu miejsc składowania odpadów kuchennych może odstraszać wilki od podchodzenia w ich pobliże.
• Jeśli jesteś turystą, spacerujesz po lesie, wędrujesz z plecakiem, biwakujesz w lesie, uprawiasz biegi terenowe lub inne rodzaje rekreacji aktywnej, jesteś zbieraczem grzybów lub jagód, nie pozostawiaj resztek żywności w koszach na parkingach leśnych, miejscach biwakowych, pod wiatami i w innych miejscach odpoczynku dla turystów, nawet jeśli wydaje się, że są one szczelne i regularnie opróżniane.
• Jeśli jesteś fotografem przyrodniczym lub myśliwym, nigdy nie dostarczaj mięsa na nęciska przy czatowniach lub ambonach. Nie ma znaczenia, czy są to szczątki martwych zwierząt dzikich lub hodowlanych, czy też produkty zawierające mięsne składniki, np. karma dla psów. Wilki, dzięki niezwykle czułemu węchowi, orientują się, że to człowiek dostarczył pokarm, i mogą zacząć postrzegać ludzi, jako dostarczycieli pożywienia.
• Jeśli pracujesz w lesie, jesteś np. pracownikiem zakładu usług leśnych, budowniczym dróg leśnych, instalatorem sieci energetycznych, nigdy nie pozostawiaj żywności w miejscu pracy. Pakuj wszystkie odpadki i zabieraj ze sobą.  Pozostawiona żywność może zwabiać drapieżniki w pobliże pracujących w lesie ludzi. 
• Jeśli znajdziesz w lesie szczenię wilka, nigdy go nie dotykaj ani nie zabieraj ze sobą, nawet jeśli wygląda na chore i skrajnie wycieńczone. Jeśli masz możliwość, zrób mu kilka zdjęć i sprawdź swoją lokalizację albo zapamiętaj numer najbliższego słupka oddziałowego i powiadom właściwą Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, pobliskie nadleśnictwo lub skontaktuj się ze Stowarzyszeniem dla Natury "Wilk".
• Jeśli dowiesz się, że ktoś przetrzymuje nielegalnie wilka w niewoli, dla dobra swojego i sąsiadów, natychmiast powiadom RDOŚ.
• Jeśli mieszkasz w obszarze zamieszkiwanym przez wilki, trzymaj w nocy swoje psy i koty w domu lub w dobrze zabezpieczonych kojcach.
• Nie pozostawiaj psiej lub kociej karmy na zewnątrz, w miejscach gdzie mogłaby być dostępna dla drapieżników. Może to zwabić wilki w pobliże domostwa. Wilki mogą się przyzwyczaić do stałego źródła pokarmu, a następnie zranić, a nawet zabić, broniącego swojego pożywienia psa lub kota.
• Jeśli spacerujesz w lesie z psem, prowadź go zawsze na smyczy. Jest to zgodne z obowiązującym w Polsce prawem, a także zapobiega oddalaniu się psa od właściciela. Zagubiony, biegający po lesie pies może szybko wpaść w tarapaty.

Spotkania z wilkami są niezwykle rzadkie, ponieważ wilki odczuwają przed ludźmi naturalny strach. Są to inteligentne i ciekawe zwierzęta, zdarza się, że wilki mogą przyglądać się ciągnikom rolniczym czy samochodom. Mogą też podczas bezpośredniego spotkania przyglądać się nam dłuższą chwilę i nie uciekać od razu, robią tak wszystkie dzikie zwierzęta.

Jeśli jednak spotkasz w lesie wilka, który podchodzi zbyt blisko (na odległość poniżej 30 m) lub przygląda się zbyt długo i nie czujesz się komfortowo w tej sytuacji albo też drapieżnik poszczekuje lub warczy na Ciebie, podejmij następujące działania:

• Unieś ręce i machaj nimi w powietrzu. To rozprzestrzeni twój zapach, sprawi, że twoja sylwetka będzie lepiej widoczna.
• Pokrzykuj głośno ostrym tonem (lub zagwiżdż) w stronę wilka. To pozwoli mu zorientować się, że ma do czynienia z człowiekiem i że nie jest mile widziany.
• Jeśli zwierzę nie reaguje i zamiast oddalić się, podchodzi bliżej, rzucaj w niego będącymi w zasięgu ręki przedmiotami, najlepiej grudami ziemi.
• Wycofaj się spokojnie,  możesz przyspieszyć, dopiero gdy masz pewność, że zwierzę jest daleko i nie interesuje się Tobą.
• Jeśli masz taką możliwość, zrób zwierzęciu zdjęcie i zawiadom o zdarzeniu RDOŚ, gminę,  właściwe nadleśnictwo lub Stowarzyszenie dla Natury "Wilk".

Przypominamy, że wilk jest w Polsce gatunkiem chronionym i za zabicie go grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności. Wilków nie można również płoszyć lub odławiać!  Dopuszczalne jest to jedynie  po otrzymaniu stosownego zezwolenia od RDOŚ lub GDOŚ.

Sytuacji realnie zagrażających zdrowiu i życiu ludzi w Wielkopolsce nie odnotowano. Zdarzają się sytuacje, w których wilki podchodziły nocą pod zabudowania, jednak nie świadczy to agresywnych intencjach wilka. Wilki często wykorzystują infrastrukturę drogową, leśne ścieżki itp. Wynika to z „wygody” i łatwości poruszania się, po takich drogach. 

Kiedy widok dużego drapieżnika w pobliżu domów może budzić uzasadniony niepokój?

Według zaleceń specjalistów interwencji wymagają sytuacje, kiedy wilk:

1.    Jest obserwowany przez kilka dni w odległości poniżej 30 m od zamieszkałych budynków (zdarzenie powtarza się przez dłuższy czas).

2.    Wielokrotnie pozwala podejść do siebie na odległość poniżej 30 m.

3.    Wielokrotnie sam podchodzi do ludzi na odległość poniżej 30 m, przejawia zainteresowanie ludźmi.

4.    Atakuje lub rani ludzi nie będąc sprowokowanym.

Tekst powstał na podstawie informacji zebranych przez SDN "Wilk" oraz w oparciu o informacje udostępnione przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu http://poznan.rdos.gov.pl/wilki-w-wielkopolsce-czy-nalezy-sie-obawiac