Rezerwat Smolary położony jest w północnej części gminy Szydłowo. Wraz z rezerwatem Wielkopolska Dolina Rurzycy, Dolina Rurzycy i Diabli Skok chroni unikatowy, wielkoobszarowy kompleks torfowisk, źródlisk i lasów bagiennych, związanych z doliną rzeki. Rezerwat Smolary zajmuje uchyłek dawnej rynny glacjalnej, zajętej obecnie przez Rurzycę.
W obrębie rezerwatu znajduje się zarastające jezioro mezotroficzne Smolary (fot. 1, 2, 3) (tzw. Jezioro Żabie), z dużymi płatami ramienicy delikatnej. Naokoło zbiornika wykształcił się szeroki pas torfowiska przejściowego (fot. 3,4) z większymi płatami torfowisk zasadowych (mechowisk) i w części południowej niewielkimi – wysokich. Dodatkowo niewielkie torfowisko przejściowe wytworzyło się w zagłębieniu w części północno-zachodniej. W bezpośrednim sąsiedztwie rzeki występuje pas łęgów olszowo-jesionowych oraz duży płat torfowiska zasadowego (mechowiska).
Obiekt ten jest miejscem występowania cennej w skali całego kraju flory naczyniowej i brioflory. Występują tu m.in. takie gatunki jak: pływacz drobny, pływacz zwyczajny, pływacz średni, rosiczka okrągłolistna, kłoć wiechowata, turzyca bagienna, haczykowiec błyszczący, błotniszek wełnisty, błyszcze włoskowate, skorpionowiec brunatnawy oraz wiele gatunków torfowców (fot. 6, 7, 8, 9).
W rezerwacie występują chronione ślimaki – poczwarówki: zwężona Vertigo angustior i jajowata V. moulinsiana oraz ślimak z polskiej czerwonej listy zwierząt – zagrzebka sklepiona Bithynia leachii. Jest to również stanowisko ważek: zalotki większej Leucorrhinia pectoralis oraz objętej ochroną częściową żagnicy torfowiskowej Aeshna subarctica. Żerowisko ma tu także trzepla zielona Ophiogomphus cecilia. W rezerwacie stwierdzono również występowanie chronionego motyla strzępotka soplaczka Coenonympha tullia, szarańczaka z polskiej czerwonej listy zwierząt – napierśnika torfowiskowego Stethophyma grossum oraz rzadkich chrząszczy: zacnika kropkowanego Gnorimus variabilis i przedstawiciela kusakowatych – Acylophorus wagenschieberi.
